Ημιϋπαίθριοι: τι μπορούμε να κάνουμε ;

Συζητώντας ένα τέτοιο ζήτημα, οφείλουμε τουλάχιστον σε αδρές γραμμές να θέσουμε το πραγματικό πλαίσιο, τα υπαρκτά δεδομένα και εν συνεχεία να αναζητηθεί με αποφασιστικότητα η πρόταση-λύση διεξόδου.

Συνοπτικά:

1. Τα πολεοδομικά σχέδια, κατά βάση, προέκυψαν ως νομιμοποιήσεις και τακτοποιήσεις αυθαιρέτων.

2. Η χωροθέτηση των δημόσιων κοινωφελών λειτουργιών και οι ελεύθεροι χώροι πραγματοποιούνται εκεί που υπάρχει ελεύθερο οικόπεδο και όχι ως επιλογή γενικότερου σχεδιασμού.

3. Η μεταφορά συντελεστή δόμησης -ένα από τα πιο αποτελεσματικά πολεοδομικά εργαλεία- εφαρμόστηκε στρεβλά, ευτελίστηκε και σήμερα παραμένει ανενεργή.

4. Η αυθαιρεσία είναι τόσο εκτεταμένη χωρικά, αλλά κυρίως τόσο διαδεδομένη και αποδεκτή κοινωνικά, που αποτελεί καθεστώς. Δημιουργεί τετελεσμένα, πιέζοντας εκβιαστικά το κράτος να ρυθμίζει, να τακτοποιεί, να νομιμοποιεί μια ανακυκλούμενη πολεοδομική και περιβαλλοντική παρανομία... Αν υπάρχει αίτημα ανατροπής, με ουσιαστική -και όχι συνθηματολογική- έννοια (δηλαδή ανατροπή στους κώδικες συμπεριφοράς, την υφιστάμενη κατάσταση και τη διαχρονική κυβερνητική/διοικητική πρακτική και νοοτροπία), το πεδίο εφαρμογής (της ανατροπής) είναι τούτο! Ιδού η Ρόδος...

Οι ημιυπαίθριοι χώροι, ένα απαραίτητο αρχιτεκτονικό εργαλείο -ιδίως σε μια μεσογειακή χώρα- για την ένωση του “μέσα” με το “έξω”, μετατράπηκαν σε έμμεση αύξηση του εκμεταλλεύσιμου κτισμένου χώρου και του συντελεστή δόμησης.

Οι ημιυπαίθριοι στην πλειονότητά τους κλείστηκαν για να αυξήσουν τους εκμεταλλεύσιμους χώρους, -και να προσφέρουν οικονομικό όφελος υπεραξίας στους εργολάβους-, ενώ οι βοηθητικοί μετατράπηκαν σε χώρους κύριας χρήσης. Αυτή η κατάσταση είναι μια πραγματικότητα που αφορά σήμερα την πλειονότητα των κτισμάτων.

Οι παρακάτω θέσεις θα μπορούσαν, πιστεύουμε, να φανούν χρήσιμες:

(α). Η νομιμοποίηση των ημιυπαίθριων χώρων δεν πρέπει να ταυτιστεί με εισπρακτική πολιτική.
(β). Να μη νομιμοποιηθεί η μετατροπή χώρων στάθμευσης σε χώρους κύριας χρήσης (διότι τότε μειώνονται οι υποχρεωτικές θέσεις στάθμευσης για τις υπάρχουσες χρήσεις).

(γ). Με διαδικασία αντίστοιχη του κοινωνικού συντελεστή (Ν.1337) να νομιμοποιηθούν οι ημιυπαίθριοι που έχουν κλειστεί μέχρι 15 - 20 τ.μ. σε κατοικίες, χωρίς την καταβολή προστίμου. Το μέτρο μπορεί να θεωρηθεί κοινωνικό μέτρο ικανοποίησης πραγματικών αναγκών.

(δ). Οι υπόλοιποι ημιυπαίθριοι χώροι να αντιμετωπιστούν με τη διαδικασία της τακτοποίησης, υπό την προϋπόθεση ότι βρίσκονται στο περίγραμμα του κτιρίου και έχουν περιληφθεί στη νόμιμη οικοδομική άδεια. Το πρόστιμο που θα επιβληθεί να είναι αντίστοιχο της αγοραίας αξίας ανά τ.μ. Η νομιμοποίηση των χώρων αυτών μπορεί να πραγματοποιηθεί με μεταφορά συντελεστή δόμησης (σ.δ.) από διατηρητέα κτίρια ή με αγορά σ.δ. από ειδικό ταμείο. Σ’ αυτό το ειδικό ταμείο θα κατατίθεται το τίμημα του σ.δ., αντίστοιχο του προστίμου. Το ταμείο αυτό θα διαθέτει τα εισπραττόμενα ποσά αποκλειστικά για την απαλλοτρίωση ή αγορά οικοπέδων που θα μετατρέπονται σε κοινόχρηστους χώρους πρασίνου. Η απαραίτητη νομοθετική ρύθμιση ενός τέτοιου μέτρου συνδυάζεται και στοχεύει σε πραγματική αύξηση του πρασίνου και των ελεύθερων χώρων.

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, το μεγάλο και κρίσιμο θέμα είναι η αυθαίρετη δόμηση. Και πέρα από τις σχετικές επισημάνσεις στην αρχή αυτού του κειμένου, καθοριστική στο ζήτημα αυτό είναι η διάσταση της οικιστικής υπερμεγέθυνσης της Αθήνας.

Το έχουμε ξαναπεί, το τονίζουμε και τώρα: Η Αθήνα για να σωθεί πρέπει να πάψει να “αναπτύσσεται”, πρέπει να σταματήσει να μεγενθύνεται. Η Αθήνα -του 45% του πληθυσμού και του 70% των οικονομικών δραστηριοτήτων της χώρας- για να σωθεί πρέπει διοικητικά της τμήματα, οικονομικά της αντικείμενα με τις εξουσίες τους, τις υποδομές τους, τα στελέχη τους, να μετακινηθούν έξω και πέρα απ’ αυτήν.

Η Ελλάδα για να σωθεί πρέπει η περιφέρεια να αποσπάσει, να κερδίσει τμήματα της Αθήνας.
Απο(συγ)κεντρώστε την Αθήνα για να τη σώσετε...


Η Ελλάδα είναι και της Αθήνας το μέλλον...

------------------------------------------------------------
Το κείμενο αυτό δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Μακεδονία" (19/11/2009) και στην εφημερίδα "ΗΜΕΡΗΣΙΑ" (21/11/2009).
Παράλληλα στάλθηκε προς Το Γραφείο του Πρωθυπουργού, την Υπουργό ΥΠΕΚΑ κ. Τ. Μπιρμπίλη και τον Υθυπουργό ΥΠΕΚΑ κ. Αθ. Μωραΐτη.